PARKI NARODOWE są jedną z form ochrony przyrody. Jest to obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe. Park narodowy tworzy się w celu zachowania różnorodności biologicznej, zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej i walorów krajobrazowych, przywrócenia właściwego stanu zasobów i składników przyrody oraz odtwarzania zniszczonych siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, siedlisk zwierząt lub siedlisk grzybów. Na obszarach graniczących z parkiem narodowym wyznacza się otulinę parku narodowego, która ma za zadane przeciwdziałać szkodliwym oddziaływaniom czynników zewnętrznych. W otulinie może być utworzona strefa ochronna zwierząt łownych ze względu na potrzebę ochrony zwierząt w parku. Obszar parku jest zarządzany według okresowo tworzonych planów ochrony. Zarządzają nimi dyrektorzy, a organem doradczym jest Rada Parku.
Parki narodowe finansowane są z budżetu centralnego. Do 1 maja 2004 roku parki były nadzorowane przez Krajową Radę Parków Narodowych, obecnie jej obowiązki przejęło Ministerstwo Środowiska. W parkach prowadzone są liczne programy badawcze. Parki odgrywają istotną rolę w edukacji ekologicznej społeczeństwa. Na terenie parku możliwe jest zwiedzanie oraz turystyka. Wiele z nich posiada specjalnie przygotowane szlaki turystyczne i ośrodki dydaktyczne oraz muzea przyrodnicze.
· budowy lub rozbudowy obiektów budowlanych i urządzeń technicznych, z wyjątkiem obiektów i urządzeń służących celom parku narodowego;
· rybactwa, z wyjątkiem obszarów ustalonych w planie ochrony albo w zadaniach ochronnych;
· chwytania lub zabijania dziko występujących zwierząt, zbierania lub niszczenia jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych zwierząt, umyślnego płoszenia zwierząt kręgowych, zbierania poroży, niszczenia nor, gniazd, legowisk i innych schronień zwierząt oraz ich miejsc rozrodu;
· polowania, z wyjątkiem obszarów wyznaczonych w planie ochrony;
· pozyskiwania, niszczenia lub umyślnego uszkadzania roślin oraz grzybów;
· użytkowania, niszczenia, umyślnego uszkadzania, zanieczyszczania i dokonywania zmian obiektów przyrodniczych, obszarów oraz zasobów, tworów i składników przyrody;
· zmiany stosunków wodnych, regulacji rzek i potoków, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody;
· pozyskiwania skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, minerałów i bursztynu;
· niszczenia gleby lub zmiany przeznaczenia i użytkowania gruntów;
· palenia ognisk i wyrobów tytoniowych oraz używania źródeł światła o otwartym płomieniu, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego;
· prowadzenia działalności wytwórczej, handlowej i rolniczej, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych w planie ochrony;
· stosowania chemicznych i biologicznych środków ochrony roślin i nawozów;
· zbioru dziko występujących roślin i grzybów oraz ich części, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego;
· amatorskiego połowu ryb, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych w planie ochrony;
· ruchu pieszego, rowerowego, narciarskiego i jazdy konnej wierzchem, z wyjątkiem szlaków i tras narciarskich wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego;
· wprowadzania psów na obszary objęte ochroną ścisłą i czynną, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych w planie ochrony oraz psów pasterskich wprowadzanych na obszary objęte ochroną czynną, na których plan ochrony dopuszcza wypas;
· wspinaczki, eksploracji jaskiń lub zbiorników wodnych, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego;
· ruchu pojazdów poza drogami publicznymi oraz poza drogami położonymi na nieruchomościach będących w trwałym zarządzie parku narodowego, wskazanymi przez dyrektora parku narodowego;
· umieszczania tablic, napisów, ogłoszeń reklamowych i innych znaków niezwiązanych z ochroną przyrody, udostępnianiem parku, edukacją ekologiczną, z wyjątkiem znaków drogowych i innych znaków związanych z ochroną bezpieczeństwa i porządku powszechnego;
· zakłócania ciszy;
· używania łodzi motorowych i innego sprzętu motorowego, uprawiania sportów wodnych i motorowych, pływania i żeglowania, z wyjątkiem akwenów lub szlaków wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego;
· wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu;
· biwakowania, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego;
· prowadzenia badań naukowych - w parku narodowym bez zgody dyrektora parku;
· wprowadzania gatunków roślin, zwierząt lub grzybów, bez zgody ministra właściwego do spraw środowiska;
· wprowadzania organizmów genetycznie zmodyfikowanych;
· organizacji imprez rekreacyjno -sportowych - w parku narodowym bez zgody dyrektora parku narodowego.
W Polsce istnieją 23 parki narodowe stanowiące 1% powierzchni kraju. 1. Babiogórski Powierzchnia: 3 392 ha Rok utworzenia: 1954 Link: http://www.bgpn.pl/bgpn.php2. Białowieski Powierzchnia: 10 502 ha Rok utworzenia: 1947 Link: http://www.bpn.com.pl3. Biebrzański Powierzchnia: 59 223 ha Rok utworzenia: 1993 Link: http://www.biebrza.org.pl4. Bieszczadzki Powierzchnia: 29 202 ha Roz utworzenia: 1973 Link: http://www.oie.bdpn.pl5. Bory Tucholskie Powierzchnia: 4 798 ha Rok utworzenia: 1996 Link: http://park.borytucholskie.info/6. Drawieński Powierzchnia: 11 342 ha Rok utworzenia: 1990 Link: http://www.dpn.pl/7. Gorczański Powierzchnia: 7 030 ha Rok utworzenia: 1981 Link: http://www.gpn.pl/8. Gór Stołowych Powierzchnia: 6 340 ha Rok utworzenia: 1993 Link: http://www.pngs.pulsar.net.pl/9. Kampinoski Powierzchnia: 38 544 ha Rok utworzenia: 1959 Link: http://www.kampinowski-pn.gov.pl10. Karkonoski Powierzchnia: 5 575 ha Rok utworzenia: 1959 Link: http://kpnmab.pl/11. Magurski Powierzchnia: 19 962 ha Rok utworzenia: 1995 Link: http://www.magurskipn.pl12. Narwiański Powierzchnia: 7 350 ha Rok utworzenia: 1996 Link: http://www.npn.pl13. Ojcowski Powierzchnia: 2 146 ha Rok utworzenia: 1956 Link: http://www.opn.pan.krakow.pl14. Pieniński Powierzchnia: 2 346 ha Rok utworzenia: 1954 Link: http://www.pieninypn.pl15. Poleski Powierzchnia: 9 762 ha Rok utworzenia: 1990 Link: http://www.poleskipn.pl16. Roztoczański Powierzchnia: 8 482 ha Rok utworzenia: 1974 Link: http://www.roztoczanskipn.pl/17. Słowiński Powierzchnia: 18 619 ha Rok utworzenia: 1967 Link: http://www.slowinskipn.pl/spn_pl.php18. Świętokrzyski Powierzchnia: 7 632 ha Rok utworzenia: 1950 Link: http://www.mos.gov.pl/kzpn/pl/swie_pl.htm 19. Tatrzański Powierzchnia: 21 164 ha Rok utworzenia: 1954 Link: http://www.cyf-kr.edu.pl/pn/20. Ujście Warty Powierzchnia: 7 956 ha Rok utworzenia: 2001 Link: http://www.pnujsciewarty.gov.pl21. Wielkopolski Powierzchnia: 7 584 ha Rok utworzenia: 1957 Link: http://www.wielkopolskipn.pl/22. Wigierski Powierzchnia: 15 085 ha Rok utworzenia: 1989 Link: http://www.wigry.win.pl23. Woliński Powierzchnia: 10 937 ha Rok utworzenia: 1960 Link: http://www.wolinpn.pl
Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietni a 2004 roku ustanowiła następujące formy ochrony przyrody:
-Parki narodowe,
-Rezerwaty przyrody,
-Parki krajobrazowe,
-Obszary chronionego krajobrazu,
-Obszary Natura 2000,
-Pomniki przyrody,
-Stanowisko dokumentacyjne,
-Użytki ekologiczne,
-Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe,
-Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów.
Celem ochrony przyrody w Polsce jest utrzymanie na chronionym obszarze naturalnych procesów przyrodniczych i stabilności ekosystemów, zachowanie różnorodności biologicznej, zachowanie dziedzictwa geologicznego, zapewnienie ciągłości istnienia gatunków i ekosystemów kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody, a także przywracanie do stanu właściwego zasobów i składników przyrody.
Najważniejszym składnikiem systemu ochrony są 23 polskie parki narodowe. W obrębie parków, których łączna powierzchnia zajmuje ponad 3000 km², wydzielono na obszarze 683 km² strefy ochrony ścisłej, gdzie nie dochodzi do ingerencji człowieka w ekosystemy. Na pozostałych terenach pracownicy parków i naukowcy wspierają odradzanie się naturalnej przyrody.
1. Babiogórski Park Narodowy (1954r.) - piętra roślinne, rumowiska skalne
2. Białowieski Park Narodowy (1947r.) - naturalny las liściasty i mieszany, żubr, tarpan
3. Biebrzański Park Narodowy (1993r.) - obszar bagienny, torfowiska, olsy
4. Bieszczadzki Park Narodowy (1973r.) - połoniny, lasy bukowe
5. Borów Tucholskich (1996r.) - bór, jeziora, obszary bagienne
6. Drawieński Park Narodowy (1990r.) - krajobraz młodoglacjalny Puszczy Drawskiej, bór sosnowy, buczyna, dąbrowa
7. Gorczański Park Narodowy (1981r.) - lasy jodłowo-bukowe, jeleń karpacki, gronostaj
8. Gór Stołowych (1993r.) - rzeźba gór piaskowcowych z formami skalnymi, bory świerkowe
9. Kampinoski Park Narodowy (1959r.) - bór sosnowy, wydmy śródlądowe, bagna
10. Karkonoski Park Narodowy (1959r.) - skałki granitowe, rumowiska skalne, piętra roślinne
11. Magurski Park Narodowy (1995r.) - fragment pierwotnej puszczy
12. Narwiański Park Narodowy (1996r.) - bagna, łęgi, olsy, rozlewiska
13. Ojcowski Park Narodowy (1956r.) - rzeźba krasowa w dolinie Prądnika
14. Pieniński Park Narodowy (1932r.) - przełom Dunajca
15. Poleski Park Narodowy (1990r.) - jeziora krasowe, bagna torfowiska
16. Roztoczański Park Narodowy (1974r.) - buczyny, dąbrowy, bory jodłowe, progi na Tanwi
17. Słowiński Park Narodowy (1967r.) - ruchome wydmy, jeziora przybrzeżne, bór sosnowy, bór mieszany
18. Świętokrzyski Park Narodowy (1950r.) - gołoborza, bory jodłowe, jodłowo-bukowe i sosnowe
19. Tatrzański Park Narodowy (1954r.) - rzeźba wysokogórska, piętra roślinne
20. Ujście Warty (2001r.) - rozlewiska Warty, podmokłe łąki, unikatowa w Europie ostoja ptactwa wodnego i błotnego
21. Wielkopolski Park Narodowy (1957r.) - lasy sosnowe, dąbrowy
22. Wigierski Park Narodowy (1989r.) - krajobraz młodoglacjalny Puszczy Augustowskiej, bory świerkowo-sosnowe, jeziora rynnowe, bagna
23. Woliński Park Narodowy (1960r.) - krajobraz młodoglacjalny na wyspie Wolin, wybrzeże klifowe, bory sosnowe, buczyna
Mniejszymi, lecz nie mniej ważnymi ani cennymi obiektami przyrodniczymi są rezerwaty przyrody. Jest ich w Polsce ponad 1300.
Innym ważnym składnikiem jest 120 parków krajobrazowych o łącznej powierzchni 24 500 km², a zasadniczą różnicą jest to, że można w nich prowadzić działalność gospodarczą i rolniczą. Z kolei obszary chronionego krajobrazu o łącznej powierzchni 71 400 km² są łącznikiem w systemie ochrony tak, że stanowi on ciągłość.
Chroni się także niewielkie odizolowane obszary (tzw. użytki ekologiczne), mniejsze fragmenty pięknych krajobrazów zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, a także pojedyncze obiekty - pomniki przyrody i stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej.
W 2004 r. rozpoczęto też wprowadzanie w Polsce europejskiej formy ochrony przyrody - obszarów Natura 2000, na których chroni się te elementy przyrody, które są zagrożone w skali Europy. Docelowo takie obsz...
sopuch1