BIBLIOTEKA WYDZIA�U PEDAGOGICZNEGO Uniwersytetu Warszawskiego Marek Andrzejewski PRAWNA OCHRONA RODZINY WSiP Marek Andrzej ewski PRAWNA OCHRONA RODZINY WSiP Projekt ok�adki i strony tytu�owej Tadeusz Nuckowski Redaktor Ewa Skalska Redaktor techniczny Janina Sobo� Biblioteka WPedag. 092003947 ISBN 83-02-08763-7 � Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Sp�ka Akcyjna Warszawa 1999 Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Sp�ka Akcyjna 00-965 Warszawa, AL Jerozolimskie 136 nr Przegr�dki Poczt. P-9 www.wsip.com.pl Wydanie drugie zmienione Sk�ad i �amanie: �Enterek", Warszawa Druk i oprawa: Pozna�skie Zak�ady Graficzne SA Ksi��k� wydrukowano na papierze produkcji International Paper-Kwidzyn S.A. .-�/-.^/�o SPIS TRE�CI Od Autora........................................................ 11 Wykaz skr�t�w...................................................... 13 Rozdzia� 1. Zagadnienia wprowadzaj�ce ............................. 14 Podstawowe poj�cia dotycz�ce rodziny ............................... 14 �r�d�a prawa rodzinnego .......................................... 17 �r�d�a prawa powszechnie obowi�zuj�cego w Polsce.................. 17 Konstytucja................................................... 17 Kodeks rodzinny i opieku�czy i inne ustawy......................... 18 Ratyfikowane umowy mi�dzynarodowe ............................ 18 Akty wykonawcze ............................................. 19 Poj�cie prawa dotycz�cego rodziny................................ 19 Zasady prawa rodzinnego .......................................... 20 S�dy rodzinne ................................................... 21 Miejsce prawa w�r�d �rodk�w oddzia�ywania wobec rodziny.............. 22 Dyskusje wok� norm reguluj�cych funkcjonowanie rodziny .............. 23 Rozdzia� 2. Ma��e�stwo .............................................. 25 Zasady prawa ma��e�skiego.................................:...... 25 Zawarcie zwi�zku ma��e�skiego .................................... 26 Forma zawarcia ma��e�stwa........................................ 27 Uniewa�nienie zawartego zwi�zku ma��e�skiego (przeszkody ma��e�skie) ... 29 Wiek ........................................................ 29 Ubezw�asnowolnienie........................................... 30 Choroba psychiczna lub niedorozw�j umys�owy...................... 30 Pozostawanie we wcze�niej zawartym zwi�zku ma��e�skim ............ 31 Pokrewie�stwo ................................................ 31 Powinowactwo ................................................ 31 www.wsip.com.pl 6 Spis tre�ci Pozostawanie ze sob� w stosunku przysposobienia ................... 32 Wady pe�nomocnictwa i wady o�wiadczenia o zawarciu ma��e�stwa...... 32 Wzajemne prawa i obowi�zki ma��onk�w............................. 33 R�wnouprawnienie ma��onk�w................................... 33 Obowi�zek wsp�lnego po�ycia, wierno�ci i wsp�dzia�ania dla dobra rodziny ...................................................... 33 Nazwisko ma��onk�w........................................... 34 Obowi�zek zaspokajania potrzeb rodziny ........................... 34 Wzajemna reprezentacja ma��onk�w............................... 35 Solidarna odpowiedzialno�� ma��onk�w za zobowi�zania zaci�gni�te przez jednego z nich............................................ 35 Stosunki maj�tkowe mi�dzy ma��onkami.............................. 36 Wsp�lno�� ustawowa........................................... 36 Maj�tek odr�bny............................................... 36 Zarz�d maj�tkiem wsp�lnym ..................................... 37 Zaspokajanie wierzycieli z maj�tku wsp�lnego....................... 38 Umowy maj�tkowo-ma��e�skie i zniesienie wsp�lno�ci................ 39 Ma��e�stwo a konkubinat.......................................... 39 Rozdzia� 3. Ustanie ma��e�stwa i separacja.............................. 41 Sposoby ustania ma��e�stwa........................................ 41 G��wne przyczyny rozwod�w....................................... 42 Zasada trwa�o�ci ma��e�stwa ....................................... 43 Przes�anki materialnoprawne rozwodu................................ 44 Wst�p ....................................................... 44 Rozk�ad po�ycia ma��e�skiego.................................... 44 Przes�anki wy��czaj�ce rozw�d ................................... 46 Skutki prawne rozwodu............................................ 47 Wina rozk�adu po�ycia.......................................... 47 W�adza rodzicielka po rozwodzie.................................. 48 Dostarczanie �rodk�w utrzymania ................................. 48 Losy wsp�lnego mieszkania...................................... 49 Maj�tek ..................................................... 50 Post�powanie s�dowe w sprawach o rozw�d ........................... 50 Separacja....................................................... 52 Rozdzia� 4. Pochodzenie dziecka ....................................... 55 Ustalenie macierzy�stwa........................................... 55 Ustalenie ojcostwa................................................ 56 Wst�p ....................................................... 56 Pochodzenie dziecka od m�a matki ............................... 56 Uznanie dziecka ............................................... 58 Spis tre�ci 7 S�dowe ustalenie ojcostwa....................................... 60 Dowody powo�ywane w sprawach s�dowych o ustalenie i zaprzeczenie ojcostwa...................................................... .. 62 Dylematy sztucznego wspierania ludzkiej prokreacji..................... 62 Rozdzia� 5. W�adza rodzicielska ....................................... 65 Zasady autonomii rodziny i jej prymatu w wychowaniu dzieci............. 65 Charakter w�adzy rodzicielskiej ..................................... 66 Tre�� w�adzy rodzicielskiej......................................... 68 Ingerencje w sfer� w�adzy rodzicielskiej .............................. 70 Pozbawienie i zawieszenie w�adzy rodzicielskiej ..................... 70 Ograniczenia w�adzy rodzicielskiej ................................ 71 Pozbawienie a ograniczenia w�adzy rodzicielskiej..................... 71 Prawo rodzic�w do kontakt�w z dzieckiem ............................ 73 W�adza, czy piecza rodzicielska? .................................... 73 Rozdzia� 6. Piecza zast�pcza........................................... 75 Dyrektywy oddzia�ywania wobec rodzin nienale�ycie sprawuj�cych piecz� nad dzie�mi..................................................... 76 Formy pieczy zast�pczej........................................... 78 Funkcja spo�eczna instytucji pieczy zast�pczej ......................... 80 Podstawy prawne pieczy zast�pczej .................................. 82 Rodzinne a instytucjonalne formy pieczy zast�pczej ..................... 83 Aspekty prawne sprawowania pieczy nad dzieckiem umieszczonym w rodzinie zast�pczej lub w plac�wce opieku�czo-wychowawczej................... 84 Prawo dziecka do styczno�ci z rodzicami i innymi osobami bliskimi ........ 87 Umieszczanie dzieci poza rodzin� - aspekty proceduralne................ 87 Rodziny zast�pcze ............................................... 90 Charakterystyka prawna ........................................ 90 Rodzice zast�pczy.............................................. 91 Wspieranie rodzin zast�pczych.................................... 93 Rodzaje rodzin zast�pczych ...................................... 94 Plac�wki opieku�czo-wychowawcze ................................. 96 Typy plac�wek opieku�czo-wychowawczych........................ 96 Indywidualizacja pracy z wychowankami ........................... 97 Usamodzielnienie wychowank�w rodzin zast�pczych i plac�wek opieku�czo-wychowawczych........................................99 Rozdzia� 7. Przysposobienie (adopcja) .................................. 102 Poj�cie i funkcja ................................................. 102 Standardy mi�dzynarodowe ........................................ 103 Dobro przysposabianego........................................... 104 www.wsip.com.pl 8 Spis tre�ci Strony stosunku przysposobienia .................................... 104 Zgoda na przysposobienie.......................................... 106 Dodatkowe przes�anki ustanowienia adopcji zagranicznej................. 107 Rodzaje przysposobie� ............................................ 108 Przysposobienie niepe�ne........................................ 108 :;,. Przysposobienie pe�ne .......................................... 109 Przysposobienie ca�kowite (nierozerwalne, blankietowe) ............... 111 ??- Problematyka proceduralna......................................... 111 i),- Tajemnica przysposobienia......................................... 113 Rozdzia� 8. Obowi�zki alimentacyjne................................... 115 Wst�p.......................................................... 115 :' Poj�cie i charakter obowi�zk�w alimentacyjnych ....................... 116 Kr�gi os�b uprawnionych i zobowi�zanych do alimentacji................ 117 ' Kolejno�� obowi�zku alimentacyjnego................................ 118 Zakres obowi�zku alimentacyjnego .................................. 120 c Spos�b realizacji obowi�zk�w alimentacyjnych......................... 122 Zmiana zakresu i wyga�ni�cie obowi�zku alimentacyjnego................ 123 Zabezpie...
CiziaMizia20