Maupassant_Dom pani Tellier.pdf

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

Guy de Maupassant

Dom pani Tellier

Opowiadania

WYDAWNICTWO TOWER PRESS

GDAŃSK 2001

Spadek

Mimo że nie było jeszcze godziny dziesiątej, urzędnicy napływali tłumnie pod główną

bramę Ministerstwa Marynarki, przybywając w pośpiechu ze wszystkich zakątków Paryża,

zbliżał się bowiem Nowy Rok, czas gorliwości i awansów. Dudnienie szybkich kroków

napełniało rozległy budynek, zawiły na kształt labiryntu i pocięty krętymi korytarzami, skąd

niezliczone wejścia prowadziły do biur.

Każdy wchodził do swej komórki, ściskał dłoń wcześniej przybyłego kolegi, zdejmował

surdut, wkładał stare ubranie robocze i zasiadał przed swym biurkiem, gdzie oczekiwały nań

stłoczone papiery. Później udawano się po nowiny do sąsiednich wydziałów. Dowiadywano

się przede wszystkim, czy naczelnik już przybył, czy ma dobry humor i czy poczta jest dziś

obfita.

Pan Cezar Cachelin, sekretarz „od spraw ogólnych”, były podoficer marynarki kolonialnej,

który z biegiem czasu dosłużył się niezłej rangi, wciągał do wielkiej księgi pocztę, którą

właśnie przyniósł woźny ministerialny. Naprzeciw niego kopista, ojciec Savon, stary głupiec,

osławiony w całym ministerstwie wskutek swych niepowodzeń małżeńskich, przepisywał

powoli i systematycznie depeszę naczelnika. Przechyliwszy na bok tułów i spoglądając co

chwila na brulion, siedział w pozie skrupulatnego skryby.

Pan Cachelin, tęgi mężczyzna, na którego czaszce jeżyły się siwe i krótkie włosy, mówił

nie odrywając się od swych zajęć codziennych:

– Trzydzieści dwie depesze z Tulonu. Ten port przesyła nam ich tyle co cztery inne razem

wzięte.

Potem zadał ojcu Savon pytanie, które kierował doń co rano.

– Ojcze Savon, jak się miewa małżonka?

Stary odpowiedział nie przerywając roboty:

– Wie pan dobrze, że ten przedmiot jest dla mnie bardzo przykry.

Sekretarz począł się śmiać tak, jak śmiał się codziennie słuchając tej samej odpowiedzi.

Otwarły się drzwi i wszedł pan Maze. Był to przystojny brunet, ubrany z przesadną

elegancją, a uważający się za zdeklasowanego, sądził bowiem, że zajmowane przezeń

stanowisko nie odpowiada jego powierzchowności i manierom. Nosił ciężkie pierścienie,

ciężki łańcuch od zegarka i monokl, ten ostatni jednak tylko dla parady, ponieważ zdejmował

go do pracy. Poruszał często rękami i błyszczącymi spinkami.

– Dużo dziś pracy? – zapytał od drzwi.

– Tak, z Tulonu, jak zawsze – odpowiedział pan Cachelin. – Od razu widać, że nadchodzi

Nowy Rok. Tam się dopiero starają!

Zjawił się inny z kolei urzędnik, pan Pitolet, figlarz i dowcipniś.

– To znaczy, że my się nie staramy? – zapytał ze śmiechem.

Wydobywszy zaś zegarek oznajmił:

– Za siedem minut dziesiąta, a już wszyscy na posterunku! Cóż – u licha! – o tym

powiecie? Założę się, że Jego Dostojność Pan Lesable zjawił się o godzinie dziewiątej, w tym

samym czasie co nasz znakomity naczelnik. Sekretarz przestał pisać, włożył pióro za ucho i

rzekł opierając się łokciami na stole:

– No, wiecie, jeśli ten nie zrobi kariery, to nie dlatego, żeby się nie starał!

– Ależ zrobi, ojcze Cachelin, zrobi, może pan być tego pewny – odpowiedział pan Pitolet,

siadając na rogu stołu i wymachując nogą. – Chce się pan założyć? Stawiam tysiąc przeciwko

jednemu, że zostanie naczelnikiem, zanim upłynie dziesięć lat.

Pan Maze, który skręcając papierosa grzał sobie uda przy ogniu, zawyrokował:

– Ech! Co do mnie, to wolałbym raczej mieć całe życie dwa tysiące czterysta franków, niż

wyskakiwać ze skóry tak jak on.

Obróciwszy się na piętach, Pitolet zadrwił:

– Ale to ci nie przeszkadza, mój drogi, że dzisiaj, dwudziestego grudnia, jesteś tu przed

godziną dziesiątą.

Tamten wzruszył ramionami i odpowiedział tonem obojętnym:

– Też porównanie! Ja także nie chcę, żeby mnie wszyscy ubiegli. Skoro panowie

przychodzą oglądać tu wschód słońca, ja czynię to samo, ale ubolewam nad waszą

gorliwością. Daleko stąd jeszcze do nazywania naczelnika „drogim mistrzem”, jak to czyni

Lesable, do wychodzenia z biura o pół do siódmej i do zabierania roboty do domu. Zresztą

jestem człowiekiem światowym, inne obowiązki pochłaniają mi czas.

Pan Cachelin przerwał wpisywanie do rejestru i zamyślił się, spoglądając błędnie przed

siebie. Wreszcie zapytał:

– Czy sądzicie, że on dostanie awans jeszcze w tym roku?

– Oczywiście, że dostanie – zawołał Pitolet – a raczej dziesięć awansów, nie jeden. Nie na

darmo jest spryciarzem.

Poczęto rozmawiać o wiekuistej sprawie awansów i gratyfikacji, która od miesiąca

doprowadzała na wszystkich piętrach do szaleństwa ten olbrzymi rój biurokratów.

Obliczano szansę, zgadywano sumy, żonglowano tytułami, oburzano się z góry na

przewidywane niesprawiedliwości. Na nowo wszczynano toczone już wczoraj nieskończone

spory, do których niezawodnie powróci się jutro, używając tych samych przesłanek, tych

samych dowodów i tych samych słów.

Wszedł jeszcze jeden urzędnik, pan Boissel, niski, blady, o wyglądzie chorowitym, a

żyjący jakby w powieści Aleksandra Dumasa ojca. Wszystko stawało się dlań niezwykłą

przygodą, co rano więc opowiadał siedzącemu w tym samym pokoju Pitoletowi osobliwe

wydarzenia z wczorajszego wieczora, widywał bowiem domniemane dramaty w domu, w

którym zamieszkiwał, i słyszał krzyki na ulicy, skłaniające go do otwierania okna o godzinie

trzeciej dwadzieścia w nocy. Codziennie rozdzielał walczących, zatrzymywał konie, ocalał

będące w niebezpieczeństwie kobiety, a chociaż dotknięty był pożałowania godną słabością

fizyczną, marudnie i z przekonaniem bez ustanku wymieniał czyny, których dokonał siłą

swego ramienia.

Gdy pojął, że rozmowa dotyczy Lesable oznajmił:

– Któregoś dnia powiem temu smarkaczowi co się należy, a jeśli mnie kiedykolwiek

ubiegnie to mu tak wytrzepię skórę, że odechce mu się zaczynać!

Wciąż paląc, Maze roześmiał się szyderczo.

– Dobrze by było – powiedział – aby pan zaczął to już dzisiaj, bo wiem z wiarygodnego

źródła, że pominięto pana tego roku, aby zrobić miejsce Lesable’owi.

Boissel podniósł rękę.

– Przysięgam panu, że jeśli...

Raz jeszcze otworzyły się drzwi i wszedł żywo, z miną zafrasowaną młody człowiek

małego wzrostu. Nosił faworyty oficera marynarki lub adwokata oraz stojący i bardzo wysoki

kołnierzyk, a słowa wyrzucał z siebie tak, jak gdyby nigdy nie miał dość czasu, aby skończyć

to, co miał do powiedzenia. Rozdzielił uściski dłoni gestem człowieka, który nie ma ani

chwili do stracenia, i podszedłszy do sekretarza rzekł:

– Mój drogi Cachelin, bądź łaskaw dać mi akta dotyczące Chapelou, sprawa przędzy do

kabli, Tulon, A. V. T. 1875.

Urzędnik podniósł się, Sięgnął do pudła ponad głową, wyjął stamtąd plik papierów w

niebieskiej okładce i podał go przybyłemu.

– Proszę, panie Lesable. Czy wiadomo panu, że naczelnik zabrał wczoraj z tych akt trzy

depesze?

– Tak, są u mnie, dziękuję.

I młody człowiek wyszedł spiesznym krokiem.

Zaledwie znikł, Maze oświadczył:

– Co za fumy! Można by pomyśleć, że już jest naczelnikiem.

– Cierpliwości! Cierpliwości! – odrzekł Pitolet. – Zostanie nim wcześniej niż my wszyscy.

Pan Cachelin nie powrócił do rejestru. Można by powiedzieć, że prześladowała go jakaś

uporczywa myśl. Upewnił się jeszcze raz.

– Piękną przyszłość ma przed sobą ten chłopiec!

– Dla tych – mruknął pogardliwie Maze – którzy uważają ministerstwo za karierę – tak.

Dla innych – to za mało...

– Pan zamierza zostać ambasadorem? – przerwał mu Pitolet. Tamten poruszył się

niecierpliwie.

– To nie o mnie chodzi. Ja na to gwiżdżę! Niezależnie od tego stanowisko naczelnika

wydziału nie będzie nigdy niczym znacznym na świecie.

Ojciec Savon, kopista, nie zaprzestał bynajmniej swego zajęcia, lecz od pewnego czasu

maczał raz po raz pióro w atramencie, po czym wycierał je uparcie o gąbkę, która piła wodę z

miseczki. Pomimo to nie zdołał nakreślić ani jednej litery Czarna ciecz zsuwała się po

metalowym ostrzu i spadała kulistymi kleksami na papier. Poczciwina spoglądał z udręką i

strachem na swą kopię, którą – jak wiele innych od pewnego czasu – wypadało mu zaczynać

na nowo.

– Znowu atrament zafałszowany!... – wyrzekł głosem cichym i smutnym.

Gwałtowny wybuch śmiechu wydarł się ze wszystkich ust. Cachelin potrząsał stół swym

brzuchem, Maze zginał się wpół, jakby chciał tyłem wejść do kominka, Pitolet tupał nogą,

kaszlał i trząsł prawą ręką tak, jakby w niej poczuł bezwład, a nawet Boissel dusił się od

śmiechu, chociaż z zasady brał rzeczy raczej tragicznie niż komicznie.

Natomiast ojciec Savon, wytarłszy na koniec pióro o połę surduta, rzekł:

– Nie ma się z czego śmiać. Każdą robotę muszę wykonywać dwa albo trzy razy.

Wyjął z teczki nowy arkusz papieru, wyrównał od spodu rygę i od nowa rozpoczął

nagłówek: „Panie Ministrze i Drogi Kolego...” Atrament utrzymywał się teraz na piórze, które

czysto kreśliło litery. Stary przechylił się na bok i zatopił ponownie w przepisywaniu.

Obecni nie przestali się śmiać. Pękano wprost ze śmiechu. Od blisko pół roku powtarzano

tego samego psikusa poczciwinie, który nie domyślał się niczego. Polegał on na tym, że na

mokrą gąbkę do czyszczenia piór wylewano kilka kropel oliwy. Powlekając się wskutek tego

tłustym płynem, stal nie przyjmowała atramentu, a kopista trawił godziny w zdumieniu i

smutku, zużywał całe pudełka piór i całe butelki atramentu, aż oświadczył na koniec, że

przybory kancelaryjne zepsuły się zupełnie.

Wtedy żarty przybrały formę natarczywego znęcania się nad starym. Dosypywano mu

prochu do tytoniu, dolewano lekarstw do karafki, z której od czasu do czasu wypijał szklankę

wody, i wmówiono mu, że od upadku Komuny socjaliści fałszują większość artykułów

codziennego użytku, ażeby zaszkodzić rządowi i doprowadzić do rewolucji.

Z tego powodu powziął szaloną nienawiść do anarchistów. Uznał, że czyhają wszędzie i

wszędzie się ukrywają. Napawało go to tajemnym strachem przed czymś nieznanym,

zamaskowanym i groźnym.

Na korytarzu zabrzmiał raptowny dźwięk dzwonka. Znano dobrze ten wściekły dzwonek

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: